Voorwoord.
Men kan natuurlijk een kant-en-klaar product kopen, maar het is veel leuker om je eigen wormentoren in elkaar te knutselen. Het zal je verassen hoe eenvoudig, snel en goedkoop dit kan! Hoe gaat dit allemaal in zijn werk? Laten we eens een duik nemen in dit onderwerp. Voor het overzicht zal ik met hoofdstukken werken, en allereerst een inhoudsopgave.
Voordat we beginnen met knutselen, is het handig om te weten hoe een wormentoren precies werkt. In de meest eenvoudige opstelling heeft men twee bakken en een deksel nodig. Een opvangbak en een compostbak met deksel waar de wormen in komen. Mijn advies zou zijn om met drie bakken te werken, zodat je de bakken kan rouleren zonder de wormen te verstoren.
IMG_4333.JPG
De onderste bak dient als opvangbak, voor het vocht wat vrijkomt tijdens het composteren. In de middelste bak gebeurd het echte werk, daar gaan de wormen druk voor je bezig om alles te verteren. Zodra de middelste bak vol is, plaatst men daarbovenop de derde bak, om vers compostafval aan toe te voegen.
Als de wormen al het afval in de middelste bak hebben gecomposteerd, zullen ze op zoek gaan naar nieuw eten, ze verhuizen naar de bovenste bak. Dit is ook het moment om de bakken te rouleren, plaats de middelste bak dan bovenop. De wormenmest krijgt dan de kans om een beetje op te drogen, waardoor het makkelijker te ‘oogsten’ is. De overgebleven wormen daarin kruipen ook weer naar beneden en zo hoef je ze dus niet zelf te verplaatsen/storen.
Wat heb je nodig?
Nu je weet hoe het ongeveer in zijn werk gaat, kan je de eigen fantasie erop loslaten. Men kan het heel simpel houden, of de wormentoren wat ‘luxer’ maken met bijvoorbeeld een aftapkraantje in de onderste bak. Voor deze how-to zal ik laten zien wat ik gebruikt heb.
Materiaal (totaal €7,05):
Het maakt weinig uit welke bakken je gebruikt. Zo lang ze stapelbaar zijn en je de bakken kan voorzien van een deksel, kan je alles gebruiken. Houd wel rekening met de hoeveelheid afval die je wil gaan composteren. En des te groter de bakken, des te groter de buffer (temperatuur, vochtgehalte en afval waar de wormen even aan moeten wennen).
Gereedschap:
Tijd om te knutselen.
Als je alle materialen en gereedschap hebt verzameld, kan het knutselen beginnen. Het is natuurlijk niet nodig om de gaten eerst af te tekenen, maar ik hou er wel van als de gaatjes netjes verdeeld zijn.
Voorzie de bodem van zoveel mogelijk gaten (houd er wel rekening mee dat je het materiaal verzwakt). Zo kan het vocht er makkelijk uitlopen en kunnen de wormen zich zonder problemen verplaatsen. Daarnaast heb ik zelf ook enkele gaten aan de zijkant gemaakt, zodat er wat meer zuurstof bij de compost kan komen.
IMG_4273.JPGIMG_4276.JPGIMG_4285.JPG
Verwijder de scherpe bramen na het boren, meestal lukt dit wel met je nagels.
De wormentoren in elkaar zetten.
Vervolgens kan je de wormentoren in elkaar gaan zetten. Plaats in de opvangbak enkele afstand houders. Het is belangrijk dat deze niet kunnen vergaan, gebruik dus bijvoorbeeld iets van plastic of steen.
IMG_4296.JPG
Daarna volgt de eerste compostbak, die je gedeeltelijk vult (het mengsel bespreek ik verderop).
IMG_4298.JPG IMG_4301.JPGIMG_4302.JPG
Zelf heb ik nog een extra plantenschotel onder de wormentoren staan. Als ik de compostbak (die een beetje kan lekken) uit de opvangbak haal, kan ik deze op die extra plantenschotel zetten. Zo blijft mijn vloer schoon als ik met de wormentoren bezig ben. Geen vereiste dus, maar wel zo fijn!
Welke wormen heb je nodig?
Wormen zijn onder te verdelen in drie groepen; diepgravers, bodemwoelers en strooiselwormen. Het zijn de strooiselwormen die je wilt hebben voor je wormentoren. Zij leven voornamelijk aan het oppervlak, waar ze afgestorven plantenmateriaal en de uitwerpselen van (hoofdzakelijk vegetarische) dieren eten. Maar welke wormen vallen hier precies onder?
Eisenia Fetidia:
Ook bekend onder de namen; Compostwormen, Tijgerwormen en Mestwormen.
eisenia fetida.jpg
Deze wormen zijn perfect voor het omzetten van rottend organisch materiaal zoals compost, vegetatie en mest. Ze kunnen elke dag hun eigen lichaamsgewicht aan organisch materiaal verteren. De volwassen wormen worden ongeveer 7 centimeter groot, zijn rood van kleur en hebben op hun achterlichaam oranje banden, waar de naam tijgerworm ook vandaan komt.
Eisenia Hortensis:
Ook bekend onder de namen; Dendrobena Veneta, Nightcrawlers en Springers.
eisenia hortensis.jpg
Deze worm kan iets groter worden, zijn wat donkerder van kleur, en de banden op hun achterlichaam neigen meer naar roze. Hoewel ze groter kunnen worden, eten ze minder als hun soortgenoot Eisenia Fetidia. Daarentegen is de Eisenia Hortensis beter in staat om materiaal met een hoger stikstofgehalte te verteren. Daarom is het een goed idee om deze twee soorten met elkaar te combineren. Eisenia Hortensis heeft wel eerder de neiging om uit de bak te kruipen.
Hoe kom je aan deze wormen?
Tegenwoordig zijn de wormen eenvoudig te bestellen op het internet. Wanneer je op Google zoekt naar ‘compostwormen’, vind je genoeg wormenkwekerijen die ze aanbieden. Maar wat je in de natuur kan vinden, hoef je niet te kopen!
Graaf bijvoorbeeld in een composthoop, kieper een oude pot om (die buiten heeft gestaan), til een tegel op, een boomstam die op de grond ligt, doorspit een koeienvlaai, en je zal al snel een boel wormen kunnen verzamelen.
Daarnaast stijgt het maken van je eigen compost enorm in populariteit, ook met een wormentoren. Zo hebben verscheidene gemeentes afgelopen jaren wormentorens in de wijk gesubsidieerd. Vraag dus ook eens om je heen. Veel mensen zullen met plezier een bak wormen aan je geven, om je eigen wormentoren op te starten.
De wormentoren opstarten.
Ben je er helemaal klaar voor om de wormentoren in gebruik te nemen, zal het nog wel enige tijd in beslag nemen voordat deze goed is opgestart. De wormen zullen geleidelijk moeten wennen, voordat je echt kan beginnen met composteren. Dus hoe geef je de wormen een goede start?
Wormen eten organisch materiaal, maar beginnen hier pas aan als het deels verteerd is. Het heeft dus geen zin om direct met vers GFT-afval te beginnen, omdat de wormen daar simpelweg nog weinig mee kunnen. Wanneer je begint met deels verteerd organisch materiaal, zal de wormenbak sneller opstarten.
Meng bijvoorbeeld een paar scheppen van een composthoop met wat potgrond. The worms will love it! Nou loop je daarmee wel het risico dat je veel andere beestjes meeneemt, die je misschien niet in je wormentoren wilt hebben. Als je de wormentoren buiten neerzet, zullen deze zelfde beestjes hun weg ook wel vinden. Maar wil je de wormentoren binnen neerzetten, vraag jezelf dan af of je dit aandurft.
In mijn geval zet ik de wormentoren binnen neer en hou ik graag controle over wat erin rondkruipt. Ik heb dan ook mijn eigen mix gemaakt, waar de wormen het goed op lijken te doen.
IMG_4295.JPG
Het is een mix van; potgrond, houtvezels, papiersnippers, veenmos, brekerzand, koffiegruis, theeblaadjes, kippenmest en compostmaker.
Ik hou er wel van om een beetje ingewikkeld te doen, wat absoluut niet nodig is. Het meest simpele opstart-recept dat ik ben tegengekomen was; potgrond + papiersnippers. Ik laat het aan je eigen fantasie over waar jij mee wil beginnen.
Nadat je de wormentoren hebt gevuld, is het tijd om de wormen toe te voegen. Het is niet nodig om de wormen er doorheen te mengen, ze kunnen prima zelf hun weg vinden. Gooi bovenin een klein beetje (vers) organisch materiaal. Na verloop van tijd zal je zien dat de wormen hier aan beginnen te knabbelen. Vanaf dat moment kan je rustig beginnen om steeds wat meer GFT-afval toe te voegen.
IMG_4300.JPG
Temperatuur en vochtigheid.
Wormen zijn het meest actief bij een temperatuur van 15 graden. Ze zullen doodgaan bij temperaturen onder de 0 graden, en boven de 30 graden. Probeer daar rekening mee te houden en zet de bak bijvoorbeeld niet in de zon, net zoals de bak buiten in de winter wellicht beschermd moet worden tegen lage temperaturen.
De ademhaling van wormen vindt plaats via hun huid, daardoor kunnen ze goed tegen een zuurstofarme en natte grond. Het is belangrijk dat de huid vochtig blijft omdat ze anders snel uitdrogen en sterven, toch kunnen ze ook verdrinken. Het laatste zal niet snel gebeuren, behalve als ze bijvoorbeeld in de opvangbak met perculaat vallen of het vocht niet uit de compostbak kan lopen. Meestal slaan ze dan op de vlucht en kruipen ze tegen de deksel omhoog.
Bij de start kan je ongeveer streven naar een mix die even vochtig is, als cocos water kan vasthouden.
Wat eten de wormen?Wat eten wormen graag:
Als alles goed gaat zullen de wormen je voorzien van voedingsrijke wormenmest, rijk aan bodemleven. Deze wormenmest kan je door de potgrond mengen, of over de toplaag uitstrooien. Het perculaat, vocht wat in de opvangbak zal lekken, kan je verdund als plantenvoeding gebruiken. Net zoals met alle andere plantenvoeding, geldt ook hiervoor dat je te veel kan geven. Kijk dus altijd hoe je planten erop reageren en begin liever met te weinig, als te veel. Wanneer je de wormen bijvoorbeeld mest voert, zal het eindproduct ook veel meer voeding bevatten, dan wanneer je enkel papiersnippers geeft.
Om jullie toch een richtlijn te geven; gebruik maximaal 1 deel wormenmest/perculaat op 10 delen potgrond/water.
Veel gestelde vragen.
Om te voorkomen dat er steeds dezelfde vragen langskomen, reserveer ik het bericht hieronder voor veel gestelde vragen en de antwoorden. Zo zijn deze antwoorden ook altijd makkelijk terug te vinden. In alle eerlijkheid ben ik zelf pas net begonnen met mijn wormentoren. Maar ik vertrouw erop dat we in samenwerking met de andere forumleden, alle vragen wel kunnen beantwoorden!
Men kan natuurlijk een kant-en-klaar product kopen, maar het is veel leuker om je eigen wormentoren in elkaar te knutselen. Het zal je verassen hoe eenvoudig, snel en goedkoop dit kan! Hoe gaat dit allemaal in zijn werk? Laten we eens een duik nemen in dit onderwerp. Voor het overzicht zal ik met hoofdstukken werken, en allereerst een inhoudsopgave.
- Hoe werkt een wormentoren?
- Wat heb je nodig?
- Tijd om te knutselen.
- De wormentoren in elkaar zetten.
- Welke wormen heb je nodig?
- Hoe kom je aan deze wormen?
- De wormentoren opstarten.
- Temperatuur en vochtigheid.
- Wat eten wormen?
- Wormenmest en perculaat gebruiken.
- Veel gestelde vragen.
Voordat we beginnen met knutselen, is het handig om te weten hoe een wormentoren precies werkt. In de meest eenvoudige opstelling heeft men twee bakken en een deksel nodig. Een opvangbak en een compostbak met deksel waar de wormen in komen. Mijn advies zou zijn om met drie bakken te werken, zodat je de bakken kan rouleren zonder de wormen te verstoren.
IMG_4333.JPG
De onderste bak dient als opvangbak, voor het vocht wat vrijkomt tijdens het composteren. In de middelste bak gebeurd het echte werk, daar gaan de wormen druk voor je bezig om alles te verteren. Zodra de middelste bak vol is, plaatst men daarbovenop de derde bak, om vers compostafval aan toe te voegen.
Als de wormen al het afval in de middelste bak hebben gecomposteerd, zullen ze op zoek gaan naar nieuw eten, ze verhuizen naar de bovenste bak. Dit is ook het moment om de bakken te rouleren, plaats de middelste bak dan bovenop. De wormenmest krijgt dan de kans om een beetje op te drogen, waardoor het makkelijker te ‘oogsten’ is. De overgebleven wormen daarin kruipen ook weer naar beneden en zo hoef je ze dus niet zelf te verplaatsen/storen.
Wat heb je nodig?
Nu je weet hoe het ongeveer in zijn werk gaat, kan je de eigen fantasie erop loslaten. Men kan het heel simpel houden, of de wormentoren wat ‘luxer’ maken met bijvoorbeeld een aftapkraantje in de onderste bak. Voor deze how-to zal ik laten zien wat ik gebruikt heb.
Materiaal (totaal €7,05):
- 3x Bouwemmers (12 liter) - €0,89 per stuk
- 2x Plantenschotel - €2,19 per stuk
- 5x Potje (afstand houders) - Uit eigen collectie
Het maakt weinig uit welke bakken je gebruikt. Zo lang ze stapelbaar zijn en je de bakken kan voorzien van een deksel, kan je alles gebruiken. Houd wel rekening met de hoeveelheid afval die je wil gaan composteren. En des te groter de bakken, des te groter de buffer (temperatuur, vochtgehalte en afval waar de wormen even aan moeten wennen).
Gereedschap:
- Boormachine
- 6mm boor
- Spul om de gaatjes af te tekenen (optioneel)
- Afbraam gereedschap (optioneel)
Tijd om te knutselen.
Als je alle materialen en gereedschap hebt verzameld, kan het knutselen beginnen. Het is natuurlijk niet nodig om de gaten eerst af te tekenen, maar ik hou er wel van als de gaatjes netjes verdeeld zijn.
Voorzie de bodem van zoveel mogelijk gaten (houd er wel rekening mee dat je het materiaal verzwakt). Zo kan het vocht er makkelijk uitlopen en kunnen de wormen zich zonder problemen verplaatsen. Daarnaast heb ik zelf ook enkele gaten aan de zijkant gemaakt, zodat er wat meer zuurstof bij de compost kan komen.
IMG_4273.JPGIMG_4276.JPGIMG_4285.JPG
Verwijder de scherpe bramen na het boren, meestal lukt dit wel met je nagels.
De wormentoren in elkaar zetten.
Vervolgens kan je de wormentoren in elkaar gaan zetten. Plaats in de opvangbak enkele afstand houders. Het is belangrijk dat deze niet kunnen vergaan, gebruik dus bijvoorbeeld iets van plastic of steen.
IMG_4296.JPG
Daarna volgt de eerste compostbak, die je gedeeltelijk vult (het mengsel bespreek ik verderop).
IMG_4298.JPG IMG_4301.JPGIMG_4302.JPG
Zelf heb ik nog een extra plantenschotel onder de wormentoren staan. Als ik de compostbak (die een beetje kan lekken) uit de opvangbak haal, kan ik deze op die extra plantenschotel zetten. Zo blijft mijn vloer schoon als ik met de wormentoren bezig ben. Geen vereiste dus, maar wel zo fijn!
Welke wormen heb je nodig?
Wormen zijn onder te verdelen in drie groepen; diepgravers, bodemwoelers en strooiselwormen. Het zijn de strooiselwormen die je wilt hebben voor je wormentoren. Zij leven voornamelijk aan het oppervlak, waar ze afgestorven plantenmateriaal en de uitwerpselen van (hoofdzakelijk vegetarische) dieren eten. Maar welke wormen vallen hier precies onder?
Eisenia Fetidia:
Ook bekend onder de namen; Compostwormen, Tijgerwormen en Mestwormen.
eisenia fetida.jpg
Deze wormen zijn perfect voor het omzetten van rottend organisch materiaal zoals compost, vegetatie en mest. Ze kunnen elke dag hun eigen lichaamsgewicht aan organisch materiaal verteren. De volwassen wormen worden ongeveer 7 centimeter groot, zijn rood van kleur en hebben op hun achterlichaam oranje banden, waar de naam tijgerworm ook vandaan komt.
Eisenia Hortensis:
Ook bekend onder de namen; Dendrobena Veneta, Nightcrawlers en Springers.
eisenia hortensis.jpg
Deze worm kan iets groter worden, zijn wat donkerder van kleur, en de banden op hun achterlichaam neigen meer naar roze. Hoewel ze groter kunnen worden, eten ze minder als hun soortgenoot Eisenia Fetidia. Daarentegen is de Eisenia Hortensis beter in staat om materiaal met een hoger stikstofgehalte te verteren. Daarom is het een goed idee om deze twee soorten met elkaar te combineren. Eisenia Hortensis heeft wel eerder de neiging om uit de bak te kruipen.
Hoe kom je aan deze wormen?
Tegenwoordig zijn de wormen eenvoudig te bestellen op het internet. Wanneer je op Google zoekt naar ‘compostwormen’, vind je genoeg wormenkwekerijen die ze aanbieden. Maar wat je in de natuur kan vinden, hoef je niet te kopen!
Graaf bijvoorbeeld in een composthoop, kieper een oude pot om (die buiten heeft gestaan), til een tegel op, een boomstam die op de grond ligt, doorspit een koeienvlaai, en je zal al snel een boel wormen kunnen verzamelen.
Daarnaast stijgt het maken van je eigen compost enorm in populariteit, ook met een wormentoren. Zo hebben verscheidene gemeentes afgelopen jaren wormentorens in de wijk gesubsidieerd. Vraag dus ook eens om je heen. Veel mensen zullen met plezier een bak wormen aan je geven, om je eigen wormentoren op te starten.
De wormentoren opstarten.
Ben je er helemaal klaar voor om de wormentoren in gebruik te nemen, zal het nog wel enige tijd in beslag nemen voordat deze goed is opgestart. De wormen zullen geleidelijk moeten wennen, voordat je echt kan beginnen met composteren. Dus hoe geef je de wormen een goede start?
Wormen eten organisch materiaal, maar beginnen hier pas aan als het deels verteerd is. Het heeft dus geen zin om direct met vers GFT-afval te beginnen, omdat de wormen daar simpelweg nog weinig mee kunnen. Wanneer je begint met deels verteerd organisch materiaal, zal de wormenbak sneller opstarten.
Meng bijvoorbeeld een paar scheppen van een composthoop met wat potgrond. The worms will love it! Nou loop je daarmee wel het risico dat je veel andere beestjes meeneemt, die je misschien niet in je wormentoren wilt hebben. Als je de wormentoren buiten neerzet, zullen deze zelfde beestjes hun weg ook wel vinden. Maar wil je de wormentoren binnen neerzetten, vraag jezelf dan af of je dit aandurft.
In mijn geval zet ik de wormentoren binnen neer en hou ik graag controle over wat erin rondkruipt. Ik heb dan ook mijn eigen mix gemaakt, waar de wormen het goed op lijken te doen.
IMG_4295.JPG
Het is een mix van; potgrond, houtvezels, papiersnippers, veenmos, brekerzand, koffiegruis, theeblaadjes, kippenmest en compostmaker.
Ik hou er wel van om een beetje ingewikkeld te doen, wat absoluut niet nodig is. Het meest simpele opstart-recept dat ik ben tegengekomen was; potgrond + papiersnippers. Ik laat het aan je eigen fantasie over waar jij mee wil beginnen.
Nadat je de wormentoren hebt gevuld, is het tijd om de wormen toe te voegen. Het is niet nodig om de wormen er doorheen te mengen, ze kunnen prima zelf hun weg vinden. Gooi bovenin een klein beetje (vers) organisch materiaal. Na verloop van tijd zal je zien dat de wormen hier aan beginnen te knabbelen. Vanaf dat moment kan je rustig beginnen om steeds wat meer GFT-afval toe te voegen.
IMG_4300.JPG
Temperatuur en vochtigheid.
Wormen zijn het meest actief bij een temperatuur van 15 graden. Ze zullen doodgaan bij temperaturen onder de 0 graden, en boven de 30 graden. Probeer daar rekening mee te houden en zet de bak bijvoorbeeld niet in de zon, net zoals de bak buiten in de winter wellicht beschermd moet worden tegen lage temperaturen.
De ademhaling van wormen vindt plaats via hun huid, daardoor kunnen ze goed tegen een zuurstofarme en natte grond. Het is belangrijk dat de huid vochtig blijft omdat ze anders snel uitdrogen en sterven, toch kunnen ze ook verdrinken. Het laatste zal niet snel gebeuren, behalve als ze bijvoorbeeld in de opvangbak met perculaat vallen of het vocht niet uit de compostbak kan lopen. Meestal slaan ze dan op de vlucht en kruipen ze tegen de deksel omhoog.
Bij de start kan je ongeveer streven naar een mix die even vochtig is, als cocos water kan vasthouden.
Wat eten de wormen?Wat eten wormen graag:
- Afval van planten: Gedroogd kan je blaadjes makkelijk verkruimelen, maar dat is geen vereiste. Stengels vergaan wat lastiger, knip of breek die in stukken om ze een beetje te helpen.
- Groente en fruitresten: Ongekookt, ongekruid, onbespoten, en wees spaarzaam met citrusvruchten.
- Theeblaadjes en koffiegruis: Er is vaak plastic verwerkt in de zakjes/filters, voor de zekerheid kan je deze misschien beter verwijderen.
- Eierschalen: Spoel ze even af, laat ze even drogen en verkruimel ze. In een papieren zak of koffiefilter knijp je de eierschalen makkelijk fijn.
- Mest van herbivoren (hoofdzakelijk vegetarische dieren): Bijvoorbeeld van je konijn of kippen, laat kippenmest wel eerst drogen aangezien verse kippenmest veel ammonia bevat.
- Bereid voedsel: De meningen hierover verschillen nogal. Wil je dit wel toevoegen, zorg dan dat het geen kruiden bevat of vettig is en hou er rekening mee dat het kan gaan stinken.
- Vlees en visresten.
- Vet en olie.
- Mest van carnivoren: Bijvoorbeeld van je hond of kat.
Als alles goed gaat zullen de wormen je voorzien van voedingsrijke wormenmest, rijk aan bodemleven. Deze wormenmest kan je door de potgrond mengen, of over de toplaag uitstrooien. Het perculaat, vocht wat in de opvangbak zal lekken, kan je verdund als plantenvoeding gebruiken. Net zoals met alle andere plantenvoeding, geldt ook hiervoor dat je te veel kan geven. Kijk dus altijd hoe je planten erop reageren en begin liever met te weinig, als te veel. Wanneer je de wormen bijvoorbeeld mest voert, zal het eindproduct ook veel meer voeding bevatten, dan wanneer je enkel papiersnippers geeft.
Om jullie toch een richtlijn te geven; gebruik maximaal 1 deel wormenmest/perculaat op 10 delen potgrond/water.
Veel gestelde vragen.
Om te voorkomen dat er steeds dezelfde vragen langskomen, reserveer ik het bericht hieronder voor veel gestelde vragen en de antwoorden. Zo zijn deze antwoorden ook altijd makkelijk terug te vinden. In alle eerlijkheid ben ik zelf pas net begonnen met mijn wormentoren. Maar ik vertrouw erop dat we in samenwerking met de andere forumleden, alle vragen wel kunnen beantwoorden!
Plastic willen we natuurlijk niet in onze compost.
Heb ik daar dat hele antwoord voor getypt? 
Comment